Minister i jego recenzenci

Fot. Stefan Maszewski / REPORTER

Każda debata o wotum nieufności wobec urzędującego ministra ma swój rytuał. Z góry wiadomo, że jest to dyskusja polityczna, a nie merytoryczna. Z góry też wiadomo, że minister zostanie obroniony. Nawet SLD w skrajnych sytuacjach, kiedy już nie miał większości, bronił skutecznie ministrów rządu Marka Belki, za którym zresztą nie przepadał, uważając go za rząd za mało partyjny.

Bez emocji oczekiwałam więc na debatę o odwoływaniu ministra finansów Jacka Rostowskiego, nawet biorąc pod uwagę fakt, że spośród członków rządu wydaje się mieć najmniej politycznego doświadczenia i na trybunie sejmowej, skąd leją się fale populizmu człowiek jego pokroju może się zagubić. Dotychczas bowiem minister sprawiał na mnie wrażenie bardzo kompetentnego, ale jednak przybysza z innej planety. Takiego, co gdy wyda polecenie, to uważa, że bez powtórzenia go kilka razy i sprawdzenia zostanie ono wykonane, który jest twardy w sprawach budżetu, ale w wypowiedziach publicznych ta twardość owinięta jest w nadmiar uprzejmości, który rozmawiając z dziennikarzami wydaje się przekonany, że rozumieją jego słowa itp., itd.

Tymczasem na trybunie sejmowej objawił mi się minister polityczny wojownik, i to w bardzo dobrym stylu. Było trochę demagogii i populizmu. A jakże, bez tego nie ma dziś żadnej polityki, ale były też bardzo ważne stwierdzenia o stanie, w jakim zastał finanse publiczne, co jest jego celem. Był po prostu charakter, który sprawił, że nawet Jarosław Kaczyński, który wystąpił w debacie, co ostatnio rzadko mu się zdarza, a więc pokazał, że akurat na tym wystąpieniu mu zależało, został odesłany do kąta. Nie było to łatwe, bowiem PiS grał na miłej dla obywatela nucie: obniżyć akcyzę na paliwa, niech spadną ceny i niech minister przedstawi plan radykalnych podwyżek dla sfery budżetowej, bo przecież skandalem jest, aby nauczyciel zarabiał 1600 złotych. Trzeba przyznać, że trochę się Kaczyński sam podłożył, bo przecież jeszcze osiem miesięcy temu był premierem i jakoś te 1600 zbytnio nie raziło, ale i tak minister finansów okazał polemiczny talent wysokiej próby, co cieszy, bowiem wszelka dyskusja polityczna w Polsce jest tak bardzo spłaszczona, że każdy nowy głos wydaje się ożywczy.

Wydaje się, że ci, którzy wieszczyli szybki koniec Jacka Rostowskiego na stanowisku ministra finansów, będą musieli zmienić typowania, gdyż ma on mocną pozycję w rządzie i – jak widać – także polityczną determinację.

Patrząc na wystąpienia opozycji, w tym słabiutkie Anity Błochowiak, która wyliczała skrupulatnie wzrost cen zapominając o wzroście płac, co osobie, która specjalizuje się w finansach nie przystoi, nawet jeżeli przemawia bardzo polityczne, zastanawiałam się, jak następnego dnia wystąpienie Rostowskiego skomentuje prof. Stanisław Gomułka, główny dziś jego oponent. Stał się on już prawie zawodowym recenzentem ministra i wykorzystywany przez dziennikarzy, jako niezależny i krytyczny autorytet. Otóż, skomentował jak na niego dość powściągliwie, choć oczywiście także krytycznie, nie zapominając podkreślić swojej roli w bardzo wielu sprawach, oczywiście tych, którymi można się pochwalić.

Śledząc wypowiedzi niedawnego wiceministra finansów, zdymisjonowanego w okolicznościach dla niego niezbyt – powiedzmy delikatnie – przyjaznych, mam bowiem nieodparte wrażenie, że ten resort stał Gomułką, a nie Rostowskim. Rostowski był co najwyżej mało znaczącym pomocnikiem w wielkich planach prof. Gomułki reformy finansów publicznych. Jedyna kwestia, o której wyraża się pozytywnie to pogram konwergencji, którego jest autorem, a więc sam siebie krytykować nie może. Jest oczywiste, że dziennikarze Gomułkę pokochali, bo przecież uzyskanie opinii kogoś, kto się z ministrem finansów zgodzi czy dobrze go oceni nie jest atrakcyjne. Atrakcyjni są tylko ci, którzy skrytykują, zwłaszcza w aureoli autorytetu, który prof. Gomułka niewątpliwie ma i na dodatek człowieka, który jeszcze niedawno był w środku spraw. Trudno więc mieć pretensje do dziennikarzy, że mają komentarze jednoźródłowe (choć ten salonik odrzuconych jest nieco większy i można się postarać także o inne opinie), ale zastanawiam się co kieruje samym profesorem. Chęć bycia w mediach? Przekonanie o własnej nieomylności i wyjątkowości własnych recept? Urażona ambicja?

Zawsze fałszywa wydawała mi się sytuacja, gdy ktoś, kto dopiero stracił stanowisko biegł do mediów czy przyjmował każde ich zaproszenie, aby dołożyć swoim byłym szefom. Bycie wiceministrem to jest bycie urzędnikiem państwowym, którego powinny obowiązywać pewne zasady i normy. Kto czytał drugi tom rozmowy przeprowadzonej przez Michała Komara ze Stefanem Mellerem (przy okazji, bardzo polecam), ten łatwo mógł zauważyć, z jak wielką powściągliwością minister Meller wyrażał się o swoich współpracownikach, w tym o następczyni Annie Fotydze, mimo iż z jego merytorycznych wypowiedzi każdy wyciągnie wniosek, że dzieliło ich wszystko (nie tylko poglądy na priorytety polityki zagranicznej czy sposób jej uprawiania, także ocena ludzi itp.). Takie wnioski czytelnik musi jednak wyciągnąć sam, po lekturze, w tekście znajdzie bowiem nieodmiennie jedno stwierdzenie: nie dam się naciągnąć na oceny mojej następczyni. Był w tym konsekwentny, ale jednocześnie w polskiej polityce dość unikatowy. U nas normą jest bowiem rozładowywanie frustracji poprzez publiczne spowiedzi, w których o swoich byłych szefach mówi się źle, a dobrze wyłącznie o sobie.

Gdyby tak u nas utarł się zwyczaj, że kto odchodzi ze stanowiska, zwłaszcza gdy nie jest niepohamowanych fajterem politycznym, przynajmniej przez pół roku nie ocenia, milczy, nie udziela wywiadów, bardzo waży słowa – byłoby to spore osiągniecie kultury politycznej. Po większości polityków takich zachowań się nie spodziewam, po osobach z autorytetem naukowym, ekspertach, takich właśnie jak prof. Gomułka, spodziewałam się zdecydowanie więcej. Myślałam, że zaimportuje nam lepsze obyczaje. Autorytet buduje się także powściągliwością w słowach, nadmiar słów bywa dyskwalifikujący.

***

Spróbuję się częściowo przynajmniej zmierzyć z Państwa korespondencją. Pozwólcie, że najpierw powitam po długiej nieobecności Bernarda, który „wrzucił” nam temat prawie nieobecny na blogu, czyli irlandzkie referendum. Ja też uważam, że nie czas na sztuczki i główkowanie, co zrobić, aby Irlandczycy, tak jak przy okazji Maastricht głosowali raz jeszcze, może rzeczywiście trzeba kilka lat odczekać. Do ewentualnych „sztuczek” przekonuje mnie jednak kilka ważnych dla Polski spraw, na przykład solidarność energetyczna, mimo że jakoś słabo w nią w wydaniu europejskim wierzę. Może jednak warto było spróbować. Prezydenta może nie być, minister spraw zagranicznych faktycznie jest, kwestia wzmocnienia europejskiej obronności nie wydaje mi się pierwszoplanowa.

Denerwują mnie natomiast argumenty, że obywatele powinni traktat znać, nie głosują, bo nie znają. Otóż nie jest możliwe, aby obywatele traktat znali. Powinni znać najważniejsze jego postanowienia i konsekwencje. Wydaje mi się, że w Polsce na ten temat mówi się akurat sporo. Nie można wymagać znajomości technicznego dokumentu od tych, którzy nie znają konstytucji własnego kraju, bo też nie muszą. Ważne, by rozumieli zasady państwa prawnego, a z tym też jest kłopot. I zawsze tak będzie, że argumenty przeciwników, zwłaszcza gdy są kłamliwe, ale wystarczająco populistyczne – znajdą posłuch. U nas przed akcesją też znajdywały. Pamiętamy przecież te strachy, że Niemcy nas wykupią, że Bruksela zajmuje się wyłącznie ustalaniem kształtu i wielkości bananów, że będzie moralne spustoszenie.

Poraj ciekawie pisze o tym, że związek zawodowy Solidarność powinien zrezygnować ze słowa Solidarność w nazwie, gdyż z dawną Solidarnością nie ma nic wspólnego. Rzeczywiście, Solidarność powinna być znakiem chronionym i nie powinna być własnością więdnącego, zaplątanego wiecznie w politykę związku, ale stanu obecnego się nie zmieni. Dawno Wałęsa mówił, żeby zwinąć sztandar oddać go do muzeum, honorować jak należy i maszerować pod własnymi szyldami. Wałęsa mówił bardzo wiele trafnych zdań, ale przeważnie go nie słuchano.

Szestow – ja w ogóle nie rozumiem, dlaczego prezydent nadaje pośmiertnie odznaczenie Agacie Mróz, choć dostrzegam całą skalę tej tragedii. Razi mnie jednak jej nadmierne medialne eksploatowanie, prawie histeria medialna. Ponadto, aby nie narażać się na odrzucenie orderu, to można chyba rodzinę zapytać, czy go przyjmie, jak rozumiem taka jest w ogóle procedura, a przynajmniej powinna być, ale może się mylę. Mam w ogóle wrażenie, że odznaczenia państwowe znów się dewaluują, bo jest ich za dużo i przestają być czymś wyjątkowym. Dziwaczny jest też pomysł wynoszenia Agaty Mróz na ołtarze, to chyba jakaś dziennikarska nadgorliwość i szczęśliwie nikt jej nie podjął. My po prostu w wielu sprawach zatracamy miarę i dobrze, że mąż Agaty Mróz jakoś próbował ją przywrócić, choćby zwracając uwagę na lekarzy.

Nie chcę wracać już do dyskusji o książce o Wałęsie, gdyż zgadzam się z Panem Lulkiem, że to mistrzowska reklama, ale nie mam poczucia – a tak twierdzi apache77 – że znajduję się na szpicy reklamujących. Przeciwnie, raz zabrałam głos i to nie o samej książce. Trudno uciec od tematu, o którym wszyscy dyskutują, bo nie mielibyście Państwo powodu, aby zaglądać na mój blog.

Marius21 uważa, że piszę na zamówienie Palikota(?!), a przy okazji, jak rozumiem, uważa go za głupca. Otóż ja bardzo wysoko cenię inteligencję Palikota i nie zapiszę się do tego stada, które bezrefleksyjnie powtarza, że to błazen. Nie pierwsza to sprawa, w której mam odmienne zdanie, zresztą sporo spośród Państwa piszących na blogu mnie popiera. Może gdyby Palikot coś u mnie zamówił, to bym napisała, ale on chyba już skończył z wydawaniem gazet.

Caramba – nie słyszałam tej wypowiedzi dra Dudka, że IPN może obiektywnie ustalić prawdę o ludziach i wydarzeniach. Jeżeli jest prawdziwa, to znaczy, że grono satyryków nam się powiększyło.

Stauffenbergowi dziękuję za dobre skojarzenie, że w 1968 był Gontarz, a jest Gontarczyk oraz za ciekawą listę nawróconych, którym wybaczono, czyli listę zasłużonych antykomunistów. Dodam do niej jeszcze jedno nazwisko, gdyż ostatnio tę historię mi przypomniano. Otóż niewątpliwie powinien się na niej znaleźć red. Wojciech Reszczyński, który dziś zajmuje jakąś ważna funkcję w mediach publicznych, ale nie pomnę jaką. Otóż w 1988 roku z okazji pierwszej rocznicy powstania „Teleexpressu” zespół został zaszczycony wizytą gen. Wojciecha Jaruzelskiego i Reszczyński wygłosił tekst zaczynający się dokładnie tak:

Panie Generale, jest pan dla nas jak ojciec.

Są świadkowie, bo wielu wtedy zamarło ze zdumienia z powodu tej gorliwości. Potem w trakcie kampanii prezydenckiej Wałęsa – Mazowiecki Reszczyński, już w „Wiadomościach” deklarował, że to Wałęsa jest jak ojciec. Ma więc przynajmniej dwóch ojców, choć teraz chyba ma już trzeciego – Jarosława Kaczyńskiego, ale to jest moje domniemanie. Na tamte ojcostwa są świadkowie.

Eddie, rozumowanie ciekawe, zdolności do przepowiadania przyszłości godne pozazdroszczenia, ale Wałęsa nie wystartuje do prezydentury. Ten czas już się dla niego skończył i zdrowie nie to. Zgoda jednak, że trzeba trwać przy Wałęsie. Ja to robię od lat, mimo wszystkich jego wad, które dokładnie widzę.

Marek Piegus podejrzewa, ze cała heca z książką jest także po to, by pomniejszyć rocznicę Nobla. Ja też tak sądzę. Marianowi Gwiazdorowi dziękuję za przypomnienie historii i ciekawy wpis, ale nie widzę powodu, by Wałęsa musiał chodzić do Canossy. To raczej jego przeciwnicy powinni, jeśli nie ukorzyć się, to zamilknąć. Tak się jednak nie stanie i będziemy mieli kolejne odsłony awantury, choć rzeczywiście rację ma radca, który prostuje, że to nie będzie książka historyczna. Gdyby była historyczna, z dobrym warsztatem, to pół biedy. Ale zaczekajmy, zobaczymy, choć IPN jakoś dziwnie zwleka, czy jeszcze chce podnosić napięcie? Może boją się na razie konkurencji piłki nożnej i czekają na sezon pełnego zainteresowania, bo nic innego nie będzie się działo.

Kilka głosów na temat zmian w konstytucji. Smętny Zyzio, że trzeba zmienić przepis o bezpłatnym szkolnictwie. Jest w ustawie zasadniczej furtka dla prywatnego, bo o nią toczyła się długa dyskusja. Pamiętam, że tę furtkę chciał zamknąć m. in. Ryszard Bugaj, ale jednak została. Zmiany byłyby zapewne potrzebne, jeżeli wejdzie w życie traktat z Lizbony, ale nie bardzo wiadomo, co będzie. W każdym razie uważam, że specjalna komisja konstytucyjna powinna już działać i zmiany przygotowywać bez względu na to, kiedy uda się je przeprowadzić.

Telegraphic observer ma rację, że jeśli ktoś zdobywa ponad 40 proc. głosów, to powinien móc rządzić samodzielnie, ale nasza ordynacja dawałaby szansę (tak myślę, bo dokładnie nie przeliczyłam), gdyby drugie pod względem wielkości ugrupowanie miało dużo mniej głosów niż zebrało PiS w ostatnich wyborach. Bo ordynacja, a raczej system przeliczania głosów na mandaty, premiuje zwycięzcę i różnicę między pierwszym a drugim ugrupowaniem. Pozostaję jednak przeciwniczką jednomandatowych okręgów, choć wybory do Senatu świadczą, że przy takim poparciu, jakie miała PO okręgi jednomandatowe mogą dać większość (ordynacja senacka jest prawie większościowa). Uważam zresztą, że koalicje nie muszą być złe, bo dobrze, gdy partnerzy patrzą sobie wzajemnie na ręce i nieco się hamują. Zobaczymy, jeżeli koalicja PO – PSL się powiedzie, to zostanie przełamana zła koalicyjna passa, bo wszystkie wcześniejsze się rozpadały.

Podobnie jak Quake z ciekawością czekam na werdykt TK w sprawie ustawy o WSI i podobnie jak Lex uważam, że w sprawie czternastoletniej lublinianki Temida jest zupełnie ślepa. Różnicę między częściami Żoliborza, o co prosi Arwark (chyba nie popełniłam błędu), postaram się wyjaśnić. Ja nie jestem z Warszawy, ale ktoś z rodowitych Warszawiaków wyjaśniał mi kiedyś te różnice. Staram się przypomnieć sobie, kto i wtedy raz jeszcze zapytam. Może zresztą ktoś spośród blogowiczów pomoże, bowiem podobno dla Warszawiaków sprawa jest ponoć oczywista.